سرو کوهی

ارس (سرو کوهی)

Juniperus excelsa

گونه ای دیر زی باستانی و بسیار مقاوم است
از دیرباز در فرهنگ ایران اُرس و سرو نماد جاودانگی و نامیرایی بوده است و به شکل نگارگری ایرانی
در سنگ نگاره های پیش از اسلام و در شکل نماد ترمه پس از اسلام در گستره هنرهای تجسمی ایران همواره نقش اساسی داشته است.
اُرس بسیار پایدار و سازگار با هر نوع آب و هوا است و برگ‌هایش مانند دیگر گونه‌های سرو به شکل سوزنی می‌باشد. این درخت دارای عمر طولانی بیش از دو هزار سال است و در برابر بیماری‌ها و انگل‌های طبیعی بسیار مقاوم است،
در پهنـه وسـیعی از کوهسـتانهای ایران پراكنش دارد و به جرأت میتـوان گفت تنها گونهای اسـت کـه در تمام مناطق رویشـی ایـران مانند منطقـه هیرکانی، ارسـباران، زاگـرس، ایـران و تورانی و خلیج عمـان حضـور دارد.
رویشگاه ارس در دامنه های جنوبی البرز بین 1500-2500 متر ارتفاع از سطح دریا می باشد ودر کوه هزار بند واقع در دره کر ج تا 2800 متر ارتفاع نیز بالا می رود .
بلندترین پایه ارس موجود در ایران به ارتفاع 23.4 متر و مربوط به درخت کهنسال بادرود فیروزکوه، قطورترین پایه کهنسال ارس با قطر برابر سینه 9.1 متر مربوط به پایه کهنسال شهرستانک می‌باشد.
تکثیرکنندگان طبیعی این گونه، خرس‌ها، روباه‌ها و برخی پرندگان هستند. آنزیم معده این جانوران سبب از بین رفتن غشا سخت روی میوه این درخت شده و پس از دفع، امکان رویش این درخت را فراهم می‌کند.
برخی گیاه شناسان براین عقیده اند که این گیاه در طول سال حدود چند میلیمتر، رشد می کند؛ برخی دیگر رشد ارس را هر شش سال 12 سانت وبه طور متوسط سالی دوسانتی متر می دانند ؛ که با افزایش سن کند تر می گردد. اما آنچه مسلم است رشد گیاه ارس تابع نموداری خاصی می باشد، به طوری که در سالهای اولیه از رشد(خصوصا” چهار سال اول) سریعتری بوده و از آن پس با سرعت کندتری به رشدخود ادامه می دهد.
میزان رشد در اندامهای هوائی بسیار کند است به طوریکه سن یک پایه ارس به ارتفاع 5/1 متر حدود صد تا سیصد سال تخمین زده می شود و بعضی گونه ها به راحتی به سن دو هزار و پانصد سال می رسند
(اُرس) گیاهی مقاوم در برابر شرایط آب‌وهوایی سخت هم‌چون خشکی، گرما و سرمای طاقت‌فرسای زمستان است. ریشه درخت اُرس به گونه‌ای است که در دل سنگ‌های مستحکم نفوذ کرده تا به آب برسد از این جهت به آن در زبان محلی اُورِس (جست‌وجوگر آب) می‌گویند، این پدیده باعث استقامت بالای این درخت می‌شود.
ریشه های ارس باعث تثبیت خاک، تثبیت شنهای روان، حفظ رطوبت، افزایش قابلیت رویشی و بیولوژیکی خاک، غنی سازی خاک و جلوگیری از فرسایش مناطق تحت پوشش (بعلت دست نخوردگی عرصه ها) خواهد گردید ؛ از سوی دیگر با تاثیر بر باروری ابرها در ارتفاعات ، تنظیم رطوبت و تلطیف هوا را بدنبال خواهد داشت؛ و با اثرات ناشی از واکنشهای فتوسنتزی خود اکسیژن زایی و آلودگی زدایی نسبیی را خصوصا” درمناطق کوهستانی بدنبال خواهد داشت.
قطع بی‌رویه این گونه گیاهی به منظور تهیه سوخت و یا خانه سازی باعث کاهش جنگل‌های اُرس شده است به‌گونه ای که در سال ۱۳۷۱ قانون ممنوعیت قطع این درخت به تصویب رسید.